MANTIKTA AKILYÜRÜTME YOKTUR

                                                  MANTIK VE AKILYÜRÜTME 

                                  

Akıl yürütme bildirim veya yaptırım amacıyla göstergelerin kullanılması olan düşünmeye karşıt olarak bir problemi çözerek sonuca ya da sonuçlara ulaşmaya kognitif süreçtir. Akıl yürütme mantıkçıların iddia ettikleri gibi zorunlu bir sonuç çıkarma değil; problem çözme çabasıdır. Akıl yürüten kişi bir problemle karşı karşıyadır. Bu problem

Akıl yürütme problematiktir.  Akıl yürüten ilk bakışta hemen çözemeyeceği bir problemle karşı karşıyadır. Akıl yürütmenin iki prototipi vardır: Bulmaca ve bir mekanik ya da organik sistemdeki problemin çözümü. Örneğin bulmacada kareye hangi harfin sudokuda hangi rakamın geleceği sistemin mantığına bağlı kalarak akıl yürütmeyle belirlenir.  

Akıl yürütmede problemin çözümü en az iki olasılığın varlığına bağlıdır. Akıl yürüten kişi bu olasılıkların hangisinin problemi ortaya çıkarabileceği konusunda önceki bilgilerine dayanarak bir karar verir. Eğer sonuca yol açan tek bir neden varsa akıl yürütme yoktur. Akıl yürütmenin özü sorun olan şeyden geriye gitmedir. Akıl yürütme cıvataya uygun somunu belirlemedir. Tek bir cıvataya çeşitli somunlar içinden sadece birisi uyar. Akıl yürüten kişi mevcut somunları teker teker dener yani olasılıkları dikkate alır ve sonunda en uygun somunu belirler yani sonuca yol açtığını düşündüğü olasılığı neden olarak kabul eder.

Burada şu tezi ileri sürebiliriz: MANTIK BİR AKIL YÜRÜTME DEĞİLDİR. Çünkü bir problemin çözümü değildir. Çünkü çözüm gördüğümüz gibi olasılıkların varlığını gerektirir. Oysa mantıkta olasılıklar değil zorunluluklar söz konusudur. Mantıksal çıkarımın sonucu örtük olarak öncülde vardır. Mantıksal çıkarım örtük biçimde var olanı açık hale getirmekten ibarettir. Diğer deyişle bir kutunun yani öncülün içinde olanı kutunun kapağını açıp göstermedir.