Evrenin ortaya çıkışına ilişkin metafizik  bir problematik olamaz

 

Evren olgu değil var olandır. Bütün olarak ve varolan olarak evrenin başlangıcı açıklama konusu olamaz. Çünkü var olan verilidir ve karşımızdadır ne ise öyledir. Var olanın betimi olabilir; ama nasıl ortaya çıktı sorusu sorulamaz. Bu nedenle metafiziğin evrenin nasıl ortaya çıktığına ilişkin açıklamaları açıklama değildir. Sadece olgular açıklanır. Nesneye göre atomlar ne ise evrenin bütününe göre olgular da öyledir. Nesne sabit statik değişmez kendine özdeş olarak vardır. Olgular ise tıpkı değişmez nesnelerdeki  dinamik ve hareketli atomlar gibidir. Nasıl ki atomlardaki  hareketleri dinamizmi nesnelerden bağımsız olarak ele alıyorsak evrendeki olguları da gerçekleştikleri dünyanın bütününü dikkate almadan açıklayabiliriz. Sözü uzatmadan söyleyebiliriz. Metafizikçilerin arkhe problemi sahte bir problemdir. Kozmogoni kültürde verilmiştir. Her kültür evrenin nasıl ortaya çıktığını kendine göre açıklar; kültürel kozmogonilerin sözde rasyonel bir yorumu olamaz. Kozmogoniye ilişkin kültürel verile önermesel tutumdur yani doğrulanabilen ya da yanlışlanabilen önermeler farklı olarak kişinin anlatı karşısında onaylayıcı tutum takınmasıdır.